Laureatem Poznańskiej Nagrody Literackiej – Nagrody im. Adama Mickiewicza 2022 został prof. Stanisław Rosiek (ur. 1953 r. ) – historyk literatury, eseista i wydawca, związany od 1977 roku z Instytutem Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Współredagował z Marią Janion trzy tomy z serii „Transgresje”, w latach 70. zajmował się krytyką literacką. Razem ze Stefanem Chwinem napisał książkę „Bez autorytetu. Szkice” (1981), za którą w 1983 r. otrzymał nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Jest współzałożycielem Wydawnictwa słowo/obraz terytoria, którym jako redaktor naczelny (a później także jako prezes) kieruje od 1995 r.

W ramach pracy naukowej prof. Rosiek zajmował się w latach 90. kultem pośmiertnym Adama Mickiewicza. W 1997 r. opublikował książkę „Zwłoki Mickiewicza. Próba nekrografii poety”, kontynuacją tych badań stała się wydana w 2013 r. książka „Mickiewicz (po śmierci)”. W badaniach mickiewiczowskich – obok nekrografii – zajmował się także naukową recepcją Mickiewicza. Plonem tych zainteresowań stała się wydana w 2011 roku antologia „Mickiewicz w Pamiętniku Literackim”, przedstawiająca na zasadzie pars pro toto ponad wiekowe kształtowanie się mickiewiczologii.

Drugą sferą badań naukowych i działań edytorskich stała się twórczość kilku pisarzy dwudziestowiecznych (Peiper, Schulz, Białoszewski, Mrożek). W ich ramach powstała kilkutomowa edycja „Rysunków zebranych” Sławomira Mrożka (1998–2001). W roku 2002 opublikował antologię „Wymiary śmierci”, w 2008 eseje „[nienapisane]”, w 2010 tom szkiców „Władza słowa”.

Od kilku lat prof. Rosiek zajmuje się głównie twórczością Brunona Schulza. Zapowiedzią tych badań był wydany w 2002 roku „Słownik schulzowski” (we współpracy z Włodzimierzem Boleckim i Jerzym Jarzębskim). Obecnie jest wydawcą „Dzieł zebranych” Schulza oraz redaktorem naczelnym ukazującego się od 2012 roku czasopisma „Schulz/Forum”. W 2021 r. ukazała się jego książka pt. „Odcięcie. Szkice wokół Brunona Schulza”.
*

Werdykt jury ogłosiła na konferencji prasowej, która odbyła się 22 kwietnia 2022, Rektorka UAM, prof. Bogumiła Kaniewska. Wręczenie nagrody odbędzie się 28 maja 2021 roku w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu.
*

Prof. Grzegorz Olszański: NAPISANE I NIE (słów kilka o Stanisławie Rośku):
„Bardzo wielu ważnych kropek nie postawiłem. Dotyczy to zarówno pojedynczych tekstów, jak i całych książek, które na zawsze pozostały mniej lub bardziej luźnymi projektami. Moje ulubione miejsce to sfera intencji i natchnień. I marzeń. Marzeń o nienapisanych książkach. (…) Im dłużej się pisze, tym bardziej powiększa się obszar nienapisanego, które jest cieniem każdego słowa, niejawną stroną tego, co zyskuje w końcu jakąś językową postać” – czytamy w inicjalnym rozdziale książki „[nienapisane]”.

Stanisław Rosiek, jej autor, a zarazem tegoroczny laureat nagrody im. Adama Mickiewicza w ramach Poznańskiej Nagrody Literackiej, zna doskonale nęcący urok tego, co potencjalne, ale ulega mu jedynie od czasu do czasu. Na szczęście! – trzeba by od razu dodać.

Obszar nienapisanego, cechujący sferę pisarskich planów, nieukończonych projektów oraz marzeń o książkach, które dopiero powstaną, równoważony jest bowiem przez to, co zrealizowane, zmaterializowane w postaci autorskich projektów, woluminów stojących na księgarskich półkach, artykułów krążących po tekstowej orbicie. To, co nienapisane – szczęśliwie dla czytelników – swój rewers znajduje w tym, co napisane.

Jest wśród tych napisanych pięć autorskich monografii („Zwłoki Mickiewicza”, „[nienapisane]”, „Władza słowa”, „Mickiewicz (po śmierci)”, „Odcięcie”), jedna niezwykle ważna książka powstała w duecie ze Stefanem Chwinem („Bez autorytetu”) oraz pokaźna liczba artykułów naukowych, słownikowych haseł („Słownik schulzowski”!), błyskotliwych esejów.

Do tej listy można dodać – gest ryzykowny, ale uzasadniony, nietrudno zobaczyć w nim korelację między Rośkiem-autorem a Rośkiem-wydawcą – mnogość tytułów, bez których trudno sobie wyobrazić bibliotekę nowoczesnego humanisty. W tej sprawie lista zasług Stanisława Rośka jest wręcz niebywała, a zarazem wprost proporcjonalna do liczby ważnych książek, które dzięki niemu znany, czytamy, cytujemy.

„Bardzo wielu ważnych kropek nie postawiłem” – powiada autor „[nienapisanego]”. Pustkę, ten brak, tę potencjalność na szczęście wynagradzają nam kropki, które udało się jednak postawić.

---
Fotografia: książka Stanisława Rośka „Odcięcie. Szkice wokół Brunona Schulza” sfotografowana na nieostrym, rozmytym tle.