Zyta Rudzka laureatką Poznańskiej Nagrody Literackiej 2023!

Zyta Rudzka laureatką Poznańskiej Nagrody Literackiej 2023

Fot. M. Kaczyński / CK ZAMEK

Laureatką Poznańskiej Nagrody Literackiej – Nagrody im. Adama Mickiewicza 2023 została Zyta Rudzka (ur. 1964) – pisarka, dramatopisarka, scenarzystka, psycholożka.

Zyta Rudzka debiutowała powieścią „Białe klisze” w 1993 roku. Opublikowała świetnie przyjęte książki prozatorskie, jak: „Mykwa” (1999) czy tryptyk powieściowy „Ślicznotka doktora Josefa” (2006), „Krótka wymiana ognia” (2018), „Tkanki miękkie” (2020) oraz ostatnio – „Ten się śmieje, kto ma zęby” (2022). Jest autorką sztuk teatralnych między innymi „Zimny Bufet” (Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna) czy „Cukier Stanik” (Gold Remi na Worldfest Independent Film Festival w Houston). Jej twórczość tłumaczono na wiele języków, m.in. niemiecki, rosyjski, francuski, czeski, włoski, angielski, chorwacki i japoński.

Zyta Rudzka jest laureatką Nagrody Literackiej Gdynia za książkę „Krótka wymiana ognia”. Powieść ta weszła także do finału Nagrody Literackiej Nike (2019), a przez tygodnik „Polityka” została uznana za jedną z dziesięciu najlepszych polskich książek dekady. Za tryptyk powieściowy „Ślicznotka doktora Josefa”, „Krótka wymiana ognia” i „Tkanki miękkie” otrzymała Nagrodę „Odry”, a w 2021 roku Nagrodę Literacką m.st. Warszawy oraz Nagrodę Literacką Gryfia za powieść „Tkanki miękkie”.

 

PROF. INGA IWASIÓW, JURORKA KAPITUŁY POZNAŃSKIEJ NAGRODY LITERACKIEJ:

W tym roku mija trzydzieści lat od debiutu Zyty Rudzkiej, którym była powieść „Białe klisze” (1993). Nagroda dla pisarki nie ma jednak charakteru podsumowania, nie wyraża uznania „za całokształt”. Cechą szczególną pisarstwa Rudzkiej jest bowiem zmienność i rozwój, których nie daje się ująć w zdawkową, odświętną formułę. Mając więc w pamięci znakomite powieści i dramaty powstające na przestrzeni trzech dekad, nagradzamy powieść najnowszą „Ten się śmieje, kto ma zęby” (2022).

Rudzka zawsze pracuje tyleż z tematami, ile w materii języka. Wypróbowuje wielorakie rejestry mowy, w tym tej potocznej, zasłyszanej i zamienianej w ciągi monologów. Zawsze zainteresowana formą, przenosi doświadczenia prozy do dramatu; teatru do książki. Dostajemy dzięki temu opowieści sążniste, choć operujące skrótem; sceny i wypowiedzenia, od których trudno się oderwać, tak jak trudno byłoby wyjść w trakcie spektaklu.

„Ten się śmieje, kto ma zęby” to miejska, dzielnicowa ballada o życiu wypełnionym miłością, kłopotami i pracą. Obok głównej bohaterki pojawia się cała plejada osób zajętych ginącymi zawodami rzemieślniczymi. Rewersem ich pracowitego i rozkosznego życia jest śmierć, o której godną oprawę zadbać musi Wera, fryzjerka męska, wdowa po niewiernym dżokeju.

Precyzyjna brawura pisarki wywołuje śmiech i zadumę, prowadzi przez podwórka i zakamarki do pytań o więzi, powinności, wolność i pamięć.

 

JAN GONDOWICZ, LAUREAT POZNAŃSKIEJ NAGRODY LITERACKIEJ W 2021 ROKU:

Zyta Rudzka to talent okrutny. Ta twórczość (wliczając teksty sceniczne), sięgająca w społeczną nieświadomość ludzi naszych czasów, w pokłady urazów, kompleksów, niechęci i poronionych buntów, stanowi jedno z najwyrazistszych zjawisk współczesnej prozy polskiej – dzieło brutalne, przenikliwe, konsekwentne, w pełni oryginalne, godne miana pisarstwa wielkiej miary.

 

PROF. BERNADETTA DARSKA, KRYTYCZKA LITERACKA I LITERATUROZNAWCZYNI:

Zyta Rudzka to współcześnie jedna z najciekawszych polskich pisarek. Ostatnia jej powieść pt. „Ten się śmieje, kto ma zęby” dobitnie pokazała stylistyczne mistrzostwo, niebywały wprost słuch językowy oraz brawurę w myśleniu o kompozycji tekstu. Kto wie, czy Rudzka nie stworzyła właśnie jednego z najważniejszych dzieł po 1989 roku!

 

*

Poznańską Nagrodę Literacką ustanowili wspólnie w 2015, po śmierci Stanisława Barańczaka, Prezydent Miasta Poznania Jacek Jaśkowiak oraz prof. Bronisław Marciniak, ówczesny Rektor UAM. Składa się z dwóch części. Nagroda im. Adama Mickiewicza w wysokości 60.000 zł przyznawana jest za całokształt twórczości, natomiast nagroda im. Stanisława Barańczaka (40.000 zł) trafia do twórcy, który nie ukończył 35. roku życia.

W latach ubiegłych laureatami Poznańskiej Nagrody Literackiej – Nagrody im. Adama Mickiewicza zostali: Zbigniew Kruszyński, Erwin Kruk, Tadeusz Sławek, Anna Bikont, Wiesław Myśliwski, Krystyna Miłobędzka, Jan Gondowicz, Stanisław Rosiek.

D
Kontrast Wyłącz ruch